Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Λευκωσία, βόρεια από το Δάλι και μεταξύ των περιοχών Γέρι και Ποταμιά, βρίσκεται το χωριό Άγιος Σωζόμενος. Αυτό το χωρίο, τώρα πια έχει μετατραπεί σε ένα χωριό φάντασμα. Τα κτίρια που κάποτε φιλοξένησαν κατοίκους τώρα είναι ερείπια και χαλάσματα. Τα πλινθόκτιστα σπίτια που κάποτε στέγαζαν οικογένειες είναι τώρα απομεινάρια, μια σιωπηλής μαρτυρία του παρελθόντος.

Παρά την εγκατάλειψη και την αφαίρεση του χρόνου, το χωριό Άγιος Σωζόμενος διατηρεί ακόμα κάποια εντυπωσιακά κτήρια και μνημεία που μαρτυρούν το παρελθόν του. Η εκκλησία του Αγίου Σωζόμενου και το ερημητήριο του παραμένουν επιβλητικά και συμβολικά, ενώ τα απομεινάρια της γοτθικής εκκλησίας του Αγίου Μάμα μαρτυρούν την ιστορία του τόπου από τον 15ο αιώνα. Ακόμηστην κορυφή ενός λοφίσκου στέκεται επιβλητικό ότι απέμεινε από το Δημοτικό Σχολείο του Χωριού.

Τα αιματηρά γεγονότα του 1963, μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων οδήγησαν στην ισοπέδωση και ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού, ενώ οι κάτοικοι του, σύμφωνα με την ιστορία, το εγκατέλειψαν μέσα σε μια νύχτα. Η ιστορία δίνει 3 εκδοχές σχετικά με την ερήμωση του χωριού:

Η πρώτη εκδοχή είναι ότι 7 Ελληνοκύπριοι επιβάτες ενός στρατιωτικού οχήματος πλησίασαν το χωριό με σκοπό να βάλουν σε λειτουργία μια τουρμπίνα υδροδότησης ενός γειτονικού χωριού, οι Τουρκοκύπριοι τους επιτέθηκαν και σκότωσαν 2 από αυτούς. Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι οι επιβαίνοντες στο στρατιωτικό αμάξι άνοιξαν πυρ εναντίον τουρκοκυπρίων κατοίκων και προς άμυνά τους άρχισαν να τους πυροβολούν. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι οι τουρκοκύπριοι έκοψαν το νερό στο χωριό και ένα αστυνομικό όχημα πήγε να δει τι έγινε. οι τουρκοκύπριοι τους έστησαν ενέδρα και τους σκότωσαν όλους.

Οποία και να ναι η σωστή εκδοχή σημασία έχει ότι οι ελληνοκύπριοι που επέζησαν επέστρεψαν φέρνοντας μαζί τους ενισχύσεις. Περικύκλωσαν το χωριό και τότε ξέσπασε σφοδρή μάχη. Η μάχη έλαβε τέλος με μεγάλες απώλειες και για τις 2 πλευρές. Μετά από αυτό οι Τουρκοκύπριοι του αγίου σωζόμενου μεταφέρθηκαν στη λουρουτζίνα και από τοτε το χωριό παραμένει ερειπωμένο και εγκαταλειμμένο .

Ένα χωριό μνημείο με μια σημαντική σημασία το οποίο έχει αφεθεί στο έλεος. Από κανένα κρατικό τομέα, δεν υπάρχουν κίνητρα για συντήρηση και διατήρηση αυτων τόσο σημαντικών ιστορικών μνημείων. Ο κόσμος σε αντίθεση ενδιαφέρεται και πολλοί είναι εκείνοι που σπεύδουν να ανάψουν ένα κεράκι στην εκκλησία του αγίου σωζόμενου για να δουν από κοντά ότι απέμεινε από τις αιματηρές εκείνες ημέρες και να αφήσουν το μυαλό τους να ταξιδέψει. Ένας μύθος που λέγετει είναι ότι «όταν πέφτει το σκοτάδι και παντού κυριαρχεί ησυχία μπορείς να ακούσεις ακόμα τις κραυγές των θυμάτων»