Το προσφυγικό ζήτημα, οι προκλήσεις και οι προοπτικές ήταν το θέμα του συνεδρίου, που συνδιοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ίδρυμα Universitas, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο (UNHCR) και το Bridges for Tomorrow. Το συνέδριο διεξήχθη σήμερα, Δευτέρα, στο Αμφιθέατρο Β108, στο Κτήριο Συμβουλίου-Συγκλήτου «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης», στην Πανεπιστημιούπολη.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η ανάδειξη του προβλήματος και η κατάθεση προτάσεων μέσα από τις εισηγήσεις των ειδικών που κλήθηκαν να μιλήσουν, αλλά και μέσα από την έκθεση φωτογραφίας του Sebastian Rich με τίτλο «Αναζητώντας Ασφάλεια» (“Fleeing to Safety”).

Στον χαιρετισμό του ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης ανέφερε ότι το μεταναστευτικό και το προσφυγικό αποτελούν αναμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές προκλήσεις για την Ευρώπη και τον κόσμο.

Από τη μία, είπε, είναι η ανάγκη υποδοχής και φιλοξενίας ευάλωτων ομάδων που έχουν πληγεί από τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα τους και από την άλλη, οι αντοχές των χωρών που υποδέχονται τους πρόσφυγες για διαχείριση του μεγάλου αριθμού αφίξεων για στήριξη, ενσωμάτωση, συμπερίληψη, αλλά και για την προστασία της γενικότερης κοινωνικής συνοχής και ευημερίας της τοπικής κοινωνίας, που επηρεάζεται άμεσα, είναι θέματα που απασχολούν όλους.

Πρόσθεσε ότι, ο πόλεμος στην Ουκρανία ενέτεινε ακόμα περισσότερο την προσφυγική κρίση, υπογραμμίζοντας ότι η ειρήνη δεν είναι δεδομένη. Σημείωσε ότι οι μνήμες από την τουρκική εισβολή δεν έχουν ξεθωριάσει, ενώ η κατοχή θυμίζει συνεχώς ότι κανείς δεν είναι ασφαλής με το Κυπριακό άλυτο.

Ο κ. Χριστοφίδης είπε ότι, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου φοιτούν φοιτητές και φοιτήτριες με μεταναστευτική βιογραφία. «Βλέπουμε τη δίψα τους και την προσπάθεια που καταβάλλουν να διεκδικήσουν την καλύτερη ζωή που δικαιούνται και είμαστε πραγματικά περήφανοι για αυτούς», ανέφερε. Ανέλυσε ακόμη, τις δράσεις και τα προγράμματα ενίσχυσης του Πανεπιστημίου Κύπρου προς τα άτομα με μεταναστευτική βιογραφία.

Η Katja Saha, Αντιπρόσωπος στην Κύπρο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε στον χαιρετισμό της ότι φέτος ο αριθμός των ατόμων που αναγκάστηκαν να αφήσουν τα σπίτια τους εξαιτίας των συγκρούσεων, των πολέμων, των διώξεων και λόγω της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ξεπέρασε τα 100 εκατομμύρια, κάτι που όπως υπογράμμισε, ξεπερνά το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Πρόσθεσε ότι αυτοί οι αριθμοί φαίνονται αδιανόητοι και αυτά τα νέα επίπεδα παγκόσμιου εκτοπισμού παρουσιάζουν πολλαπλές και περίπλοκες προκλήσεις, για εκείνους τους ανθρώπους που αναγκάζονται να φύγουν και για τις χώρες που υποχρεούνται να τους φιλοξενήσουν. Η κ. Saha δήλωσε ότι, υπάρχουν λύσεις και ευκαιρίες, που δεν είναι μόνο προς όφελος των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, που προσπαθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους, αλλά και για τις κοινότητες υποδοχής.

Στην Κύπρο, ανέφερε, υπάρχουν σήμερα 30.000 αιτούντες άσυλο και 16.000 πρόσφυγες και δικαιούχοι επικουρικής προστασίας και βοήθειας. Παράλληλα, η κ. Saha έθιξε το θέμα της καθυστέρησης εξέτασης των αιτήσεων για άσυλο. Μεταξύ αυτών των αιτημάτων ασύλου, είπε, ενώ πολλά μπορεί να μην είναι βάσιμα και τελικά θα απορριφθούν, πολλά άλλα είναι άτομα που χρειάζονται διεθνή προστασία.

«Κανένας δεν επιλέγει να γίνει πρόσφυγας, μπορούμε όμως να επιλέξουμε πώς σκεφτόμαστε για τους πρόσφυγες και πώς να κάνουμε αλλαγές στις κοινότητές μας, ώστε να είμαστε πιο συμπεριληπτικοί και φιλόξενοι. Ενσωματώνοντας αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, χτίζουμε ισχυρότερες, ασφαλέστερες και πιο ζωντανές κοινότητες, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να ξαναχτίσουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια», κατέληξε.

Ο Sebastian Rich, εικονολήπτης και φωτογράφος της Έκθεσης «Αναζητώντας Ασφάλεια», σημείωσε ότι απλώς για να γίνει αντιληπτός ο τεράστιος αριθμός των προσφύγων, που ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι στην Κύπρο ζουν 1 εκατομμύριο άνθρωποι. Για την έκθεση, είπε, ότι ο θεατής πρέπει να δει τα μάτια των ανθρώπων και να προσπαθήσει να φανταστεί τον πόνο και τις δυσκολίες που έχουν περάσει ή ακόμα περνούν οι πρόσφυγες. Κανείς, επανέλαβε, δεν επιλέγει να γίνει πρόσφυγας.

Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, αιτίες, πτυχές και τρόπους αντιμετώπισης ήταν ανάμεσα στα θέματα που ανέπτυξαν οι ομιλητές του συνεδρίου. Συγκεκριμένα, η Κορίνα Δρουσιώτου, Ανώτερη Νομική Λειτουργός, Cyprus Refugee Council μίλησε για ζητήματα διαχείρισης και παρατηρήσεις από το πεδίο. Από πλευράς του, ο Γιάννης Παπαδάκης, Καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Bridges for Tomorrow μίλησε για την Κύπρο, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Την εθνική σκέψη για το μεταναστευτικό ανέπτυξε ο Νίκος Περιστιάνης, Κοινωνιολόγος, Ιδρυτικός Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Πρόεδρος του Ιδρύματος Universitas. «Κόντρα στα pushpacks: Απέναντι στα κρατικά εγκλήματα και την κατασκευή εχθρικού περιβάλλοντος ενάντια στους πρόσφυγες και μετανάστες», ήταν ο τίτλος της εισήγησης του Νίκου Τριμικλινιώτη, Καθηγητή Κοινωνιολογίας και Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Τέλος, ο Χρίστος Χατζηιωάννου, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και ΕΕΔ, ΤΕΠΑΚ, έθιξε το θέμα της ασφάλειας και των αντιφάσεων σε φιλοσοφικό υπόβαθρο. Μετά το πέρας της κατάθεσης των εισηγήσεων ακολούθησε συζήτηση με το κοινό.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, τελέστηκαν τα εγκαίνια της Φωτογραφικής Έκθεσης του Sebastian Rich «Αναζητώντας Ασφάλεια» (“Fleeing to Safety”) σε επιμέλεια του Στέφανου Κουρατζή και της Κατερίνας Χατζηστυλλή, από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητή Τάσο Χριστοφίδη. Η έκθεση που βρίσκεται στον Προθάλαμο Κτηρίου Συμβουλίου-Συγκλήτου «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης», στην Πανεπιστημιούπολη θα είναι ανοικτή για το κοινό από την Τρίτη, 25 Οκτωβρίου έως την Πέμπτη, 27 Οκτωβρίου 2022 από τις 8:00 έως τις 18:00.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρεται στην πρόσκληση του συνεδρίου και της έκθεσης, ο Sebastian Rich είναι φωτογράφος και εικονολήπτης και καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής έχει αποτυπώσει μέσα από τον φακό του την τρέχουσα ειδησεογραφία και σκληρή επικαιρότητα σε ντοκιμαντέρ και ειδήσεις.

Έχει κινηματογραφήσει και φωτογραφίσει τους μεγαλύτερους πολέμους και συγκρούσεις, όπως στο Ελ Σαλβαδόρ, τη Βόρεια Ιρλανδία, το Αφγανιστάν, το Σουδάν, την Αιθιοπία, τον Λίβανο, τις Χώρες του Κόλπου, τη Βοσνία, την Παλαιστίνη, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Πακιστάν και πιο πρόσφατα στην Ουκρανία.

Τιμήθηκε με το διάσημο Βραβείο του Εικονολήπτη της Χρονιάς (Cameraman of the Year) της Royal Television Society για τις δραματικές εικόνες του πολέμου και της πείνας σε όλη την Αφρική. Ο Βρετανός δημοσιογράφος, Jon Snow, έγραψε για τον Sebastian Rich: «Ίσως ο καλύτερος εικονολήπτης και φωτογράφος της εποχής του…η δουλειά χαρακτηρίζεται από τις περισσότερες ευαισθησίες που έχω δει ποτέ».